اما ایران در کنار تمامی این تلاش‌ها نقش عمده‌ای در زمینه پدید آمدن سازمان‌های مهم و تأثیر‌گذار در عرصه بین‌الملل داشته که پیوستن به آن آرزوی بسیار بزرگی برای ابر‌قدرت‌هایی نظیر آمریکاست؛ آرزویی که هیچ‌گاه نتوانستند به آن جامه عمل بپوشانند و از این‌رو برنامه‌های خود را برای سنگ‌اندازی جهت منحرف کردن حرکت این سازمان‌ها آغاز کردند. یکی از این سازمان‌های مهم، سازمان کشورهای صادر‌کننده نفت با نام اختصاری اوپک است.
روند شکل‌گیری اوپک به این صورت بود که در سال1947میلادی میان ایران و ونزوئلا که دو کشور عمده تولیدکننده نفت بودند، پیمانی در زمینه هماهنگی سیاست‌های نفتی منعقد شد. این مقطع، زمانی بود که ایران نیز درگیر مذاکره با شرکت نفتی ایران- انگلیس و قرارداد نفتی‌اش بود.
دولت ونزوئلا که با افزایش مالیات بر فعالیت‌های شرکت‌های نفتی، مبارزه گسترده‌ای را با کارتل‌های نفتی آغاز کرده بود، در سپتامبر 1947میلادی، نمایندگانی را به سوی ایران، عراق، عربستان و کویت فرستاد تا زمینه همکاری متقابل و اقدام‌های مشترک را ایجاد کند؛ در واقع تلاش دولت ونزوئلا جهت برانگیختن کشورهای نفتی خاورمیانه در مقابل اقدامات شرکت‌های نفتی بود. بعدا در سال1959 زمانی که شرکت‌های نفتی بهای نفت را به‌صورت یکجانبه کاهش دادند، ضرورت همکاری مشترک میان کشورهای نفتی آشکارتر شد. بنابراین در اوت1960، کشور عراق در پی کاهش مجدد بهای نفت توسط شرکت‌های نفتی، کشورهای تولیدکننده نفت نظیر ایران، عربستان، کویت و ونزوئلا را برای شرکت در یک اجلاس دعوت کرد. کنفرانس بغداد که از 10الی 14سپتامبر تشکیل شد در نهایت منجر به پیدایش سازمان دائمی نفتی به نام اوپک شد. این سازمان هنگام تأسیس 67درصد ذخایر نفت، 38درصد کل تولید جهانی نفت و 90درصد بازار جهانی نفت را در اختیار داشت. ایران تاکنون 3 بار به‌عنوان رئیس دوره‌ای اوپک انتخاب شده است. آخرین دوره این ریاست مربوط به چندی پیش بود که در روزهای غیبت وزیر نفت، محمد علی آبادی به‌عنوان سرپرست عازم وین شد.
سازمان اکو، سازمانی منطقه ای
اما سازمان دیگری که ایران در تشکیل آن نقش داشته، سازمان منطقه‌ای اکو بوده است؛ سازمانی که آرزوهای بلندپروازانه‌ای نظیر داشتن واحد پول یکسان را در سر می‌پروراند اما به‌دلیل پیوستن اقتصادهای ناهمطراز کشورهای تازه استقلال یافته از شوروی، اجازه تحقق این آرزوهای بزرگ را نیافت. سازمان اکو ابتدا سازمانی منطقه‌ای بود که میان ایران و ترکیه و پاکستان شکل گرفت. این سازمان ابتدا با نام «آر‌سی‌دی»- که نام اختصاری سازمان همکاری عمران منطقه‌ای است- آغاز به کار کرد. پس از انقلاب ایران(۱۳۵۷) در ایران، کار سازمان با وقفه مواجه شد و در سال۱۳۶۴ با نام «اکو» حیات خود را از سر گرفت. پس از فروپاشی شوروی، در سال ۱۳۷۲ کشورهای افغانستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان، و تاجیکستان نیز به سازمان اکو پیوستند. این سازمان هم‌اکنون با 10عضو، حدود ۳۳۰میلیون نفر جمعیت و ۸، ۶۲۰، ۶۹۷کیلومتر مربع وسعت کشورها، امکاناتی نظیر نفت، گاز و صنعت در اختیار دارد. ایران نیز یکی از اعضای فعال این سازمان است و رقابتی شدید با ترکیه دارد؛ رقابتی که به‌عنوان دو کشور فعال در این سازمان، برای تصاحب بازارهای اعضا وجود دارد. البته ایران در این میان بسیار می‌کوشد که با فعال کردن بیش از پیش این سازمان بتواند خلأ‌های موجود در عدم‌عضویتش در دیگر سازمان‌ها را جبران کند.
سازمان کنفرانس اسلامی
اما یکی دیگر از سازمان‌های مهمی که ایران عضویت فعالی در آن دارد، سازمان کنفرانس اسلامی است. این سازمان متشکل از کشورهای مسلمان در حوزه آسیایی، آفریقایی و عرب است که می‌کوشد با سازمان‌های فعالی نظیر بانک توسعه اسلامی که زیر مجموعه این سازمان مشغول به فعالیت هستند، علاوه بر کمک در حوزه دیپلماتیک کشورهای اسلامی، در موضوعات توسعه اقتصادی نیز یار و همراه این کشورها باشد. ایران در سال76 به‌عنوان رئیس سازمان کنفرانس اسلامی انتخاب شد و اجلاسی بی‌نظیر با حضور اکثر سران کشورهای مهم اسلامی در تهران برگزار کرد. این اجلاس در حالی در تهران برگزار شد که قبل از آن سفرای کشورهای اروپایی به‌دلیل برخی اتهامات درخصوص ماجرای میکونوس، سفرای خود را از ایران خارج کردند تا بلکه از این راه بتوانند ایران را زمین‌گیر کنند. از این‌رو برگزاری پرقدرت این اجلاس در تهران توانست توطئه‌های دیپلماتیک کشورهای غربی را خنثی کند.
جنبش عدم‌تعهد
شکل‌گیری جنبش عدم‌تعهد، درست در زمانی بود که دنیا به دو بلوک شرق و غرب تقسیم شده بود و آمریکا و شوروی یکه‌تاز دنیا بودند. از این‌رو کشورهای دیگر تصمیم گرفتند با تشکیل این سازمان، عملا مقابل یکه تازی‌های این دو ابرقدرت بایستند. نخستین تلاش برای ایجاد همگرایی میان کشورهایی که بعدها به غیرمتعدها معروف شدند، در سال۱۹۵۵ در کنفرانس باندونگ انجام شد. جواهر لعل‌نهرو، جمال عبدالناصر و احمد سوکارنو رؤسای وقت حکومت کشورهای هند، مصر و اندونزی در این اجلاس ایده تشکیل چنین سازمانی را مطرح کردند.در ۱۹۶۱ با حمایت فیدل کاسترو و مارشال تیتو در کنفرانسی که در کشور یوگسلاوی برگزار شد، این سازمان موجودیت خود را اعلام کرد.هم‌اکنون ۱۱۸ کشور جهان- از جمله ایران- که تقریبا بیش از دو سوم اعضای سازمان ملل متحد را تشکیل می‌دهند، عضو جنبش عدم‌تعهد هستند. گفتنی است که سران کشورهای عضو جنبش عدم‌تعهد هر سه سال یک‌بار در اجلاسی با همین نام گردهم می‌آیند. این سازمان در قبال پرونده اتمی ایران موضعی مثبت اتخاذ کرده و به‌رغم فشارهای مختلف، بارها بر حق دستیابی ایران به انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای تأکید کرده است؛. تأکیدی که با صدور بیانیه نیز همراه بود و این خود نشان می‌دهد که ایران توانسته است، با عضویت خود در این سازمان منافع خویش را تأمین کند.
سازمان تجارت جهانی
این سازمانی است که ایران مدت‌هاست تلاش دارد در آن عضو شود؛ تلاشی که هر بار به‌دلیل سنگ‌اندازی‌های مختلف و بهانه‌های حقوقی میسر نشده است. ایران در موافقت‌نامه‌های قبلی حوزه تجارت مانند سازمان جهانی تجارت و گات، حضور تقریبا خوبی داشته است اما اکنون درخصوص سازمان تجارت جهانی این مسئله تکرار نشده و اکنون از متقاضیان الحاق به شمار می‌آید. نخستین درخواست ایران برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی در ۱۹جولای ۱۹۹۶ به این سازمان ارسال شد. ایران در ۲۶ می سال۲۰۰۵ به‌عنوان عضو ناظر سازمان تجارت جهانی پذیرفته شد. گروه کاری ایران برای پیوستن به این سازمان هنوز تشکیل نشده‌است. ایران در آبان۱۳۸۸ متن گزارش رژیم تجاری خود را تقدیم دبیرخانه سازمان تجارت جهانی کرد. بعد از آن، گزارش رژیم تجاری ایران در میان اعضای سازمان تجارت جهانی توزیع شد و اعضای سازمان تجارت جهانی سؤالات خود را از ایران بیان می‌دارند که سری اول سؤالات که شامل ۷۰۰ سؤال است به وزارت بازرگانی ایران در اسفند۱۳۸۸ ارسال شد. اما درخصوص رئیس گروه کاری الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی، با آنکه توافق بر سر رئیس گروه کاری الحاق ایران صورت گرفته است اما ایالات متحده آمریکا از قرار گرفتن تعیین رئیس گروه کاری الحاق در دستور جلسه شورای عمومی سازمان تجارت جهانی جلوگیری می‌کند.
سازمان همکاری شانگهای
سازمان همکاری شانگهای نیز سازمان دیگری است که ایران علاقه شدیدی برای پیوستن به آن دارد و دلیل آن حضور دو کشور چین و روسیه است که دارای حق وتو نیز هستند. سازمان همکاری شانگهای سازمانی میان‌دولتی است که برای همکاری‌های چندجانبه امنیتی تشکیل شده‌است.
این سازمان در سال۲۰۰۱ توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان پایه‌گذاری شد. سازمان همکاری شانگهای در حقیقت ترکیب جدید سازمان «شانگهای ۵» است که در سال۱۹۹۶ تأسیس شده بود، ولی نام آن پس از عضویت ازبکستان به «سازمان همکاری شانگهای» تغییر داده شد. علاوه بر اعضای اصلی، ابتدا مغولستان در سال۲۰۰۴ و یک سال بعد ایران، پاکستان و هند به‌عنوان عضو ناظر به سازمان ملحق شدند. البته آمریکا نیز در اقدامی جالب طرح خود را برای پیوستن به سازمان شانگهای به‌عنوان عضو ناظر مطرح کرد که این طرح با مخالفت شدید اعضا روبه‌رو شد. البته در این میان نیز نمی‌توان نقش آمریکا در عدم‌پذیرش ایران در سازمان شانگهای را نادیده گرفت، چراکه آمریکا براساس تعاملات دو جانبه‌ای که با چین و روسیه دارد، تمامی تلاش خود را به کار بسته است تا ایران نتواند عضو دائم این سازمان شود و از چتر امنیتی آن استفاده کند.
ایران و شورای امنیت
اما در کنار تمامی این سازمان‌های بین‌المللی که بیشتر جنبه اقتصادی و علمی دارند، ایران سالیان سال است که تفکر عضویت در شورای امنیت سازمان ملل را در سر می‌پروراند؛ عضویتی که می‌تواند در کشاکش فراز و نشیب‌های سیاسی که در دنیا برای ایران ایجاد شده است مفید واقع شود؛ فراز‌و‌نشیب‌هایی که از ماجرای تسخیر لانه جاسوسی در تهران آغاز شده و تا موضوع هسته‌ای کشورمان ادامه پیدا کرده است و تمامی آنها نیز دارای پرونده و قطعنامه در شورای امنیت است. از این‌رو ایران تمامی تلاش دیپلماتیک خود را به کار بست تا شانس خود را به‌عنوان عضو غیردائم شورای امنیت در سال2009 و 2010 بیازماید، اما در عین ناباوری به‌دلیل ضعف دستگاه دیپلماسی در رایزنی‌های سیاسی با دیگر کشورها، این عضویت محقق نشد و رقیب ایران یعنی ژاپن توانست صندلی شورای امنیت را به جای ایران کسب کند.
